حساسیت فصلی و راه هایی برای درمان آن
حساسیت فصلی یکی از نارسایی یا بیماری هایی است که همواره افرادی را درگیر خود می کند. این افراد به اندازهای درگیر مبارزه و حل حساسیت فصلی خود هستند که شاید از زیباییهای طبیعت لذت نبرند و آرزو کنند که هوا سرد شود، برگ درختان بریزد و به گیاهان به خواب زمستانی بروند!
در دست داشتن مداوم دستمال کاغذی برای جلوگیری از آبریزش بینی یک عادت رایج بین افراد حساس است. افرادی که دچار حساسیت میشوند، برای درمان حساسیت فصلی آرزوهایی در سر دارند: درمان آبریزش بینی، درمان سرفه خلط دار، درمان گرفتگی بینی و غیره. پس بهتر است قدر عافیت را بدانیم و برای درمان حساسیت نکتههایی که باید را بیاموزیم.
وقتی سیستم ایمنی بدن شما نسبت به یک آلرژن بیرونی، مانند گرده گیاهان، واکنش شدید نشان بدهد، تب یونجه روی خواهد داد. متداولترین عوامل حساسیت، گردههایی هستند که از گردهافشانی گیاهانی چون درختان، علفها و چمنها که با باد گردهافشانی میکنند، ناشی میشوند. گردههای گیاهانی که توسط حشرات گردهافشانی میشوند، سنگین است و بهمدت طولانی در راههای هوایی بینی باقی نمیماند، بنابراین احتمال بسیار کمی وجود دارد که موجب واکنش آلرژیک شوند.
حساسیت فصلی در طول فصل زمستان شیوع کمتری دارد، اما این امکان هم وجود دارد که در تمام طول سال علائم آن وجود داشته باشد. گیاهان مختلف، گردههایشان را در زمانهای گوناگونی از سال پراکنده میکنند. شاید شما بیشتر از یک فصل، دچار حساسیت شوید که بستگی به محل زندگی و عامل حساسیتتان خواهد داشت. شاید هم به آلرژنهای داخل خانه واکنش نشان دهید، مانند کَپَک یا پر و موی حیوانات خانگی.
حتما بخوانید: حساسیت فصلی | 12 روش درمان حساسیت فصلی در منزل
طیف علائم حساسیتهای فصلی، از خفیف تا شدید است که متداولترینشان شامل موارد زیر میباشد:
· عطسه
· آبریزش یا گرفتگی بینی
· آبریزش یا خارش چشم
· التهاب سینوسها، گلو و یا کانالهای گوش
· گرفتگی گوش
· ترشحات پشت بینی
علائمی که کمتر شایع هستند شامل موارد زیر میشود:
· سردرد
· تنگی نفس
· خس خس سینه
· سرفه
بسیاری از افرادی که دچار تب یونجه یا حساسیت هستند، آسم هم دارند. اگر شما هم مبتلا به هر دوی این موارد هستید، آلرژنهای فصلی شما ممکن است موجب حملهی آسم بشود.
نام تب یونجه از آنجا گرفته شده است که بسیاری از افراد در زمان تاریخی برداشت یونجه یعنی در ماههای فصل تابستان علائم حساسیت را دارند. وقتی سیستم ایمنی بدنتان، مواد موجود در هوا را که معمولا بیخطر هستند، خطرناک تشخیص میدهد، تب یونجه روی خواهد داد و با ترشح هیستامین و مواد شیمیایی دیگر در جریان خون، به این مواد بیضرر واکنش نشان میدهد. این مواد شیمیایی، علائم یک واکنش آلرژیک را ایجاد میکنند. عوامل ایجادکنندهی تب یونجه در فصول مختلف سال با هم فرق میکنند.
حتما بخوانید: مصرف داروی ضد حساسیت در دوران بارداری
بهار
درختها عامل بیشتر حساسیتهای بهاری هستند. درخت توس یکی از متداولترین عوامل در نواحی شمالی است که افراد زیادی نسبت به گردههای آن واکنش نشان میدهند. سایر درختهای حساسیتزا در آمریکای شمالی شامل سرو، توسکا، شاه بلوط، بید و صنوبر میشود.
تابستان
همانطور که گفته شد حساسیت را به این دلیل تب یونجه هم مینامند که افراد زیادی علائم حساسیت را در فصل تابستان که در تاریخ فصل برداشت یونجه است تجربه میکنند. عامل اصلی حساسیت فصل تابستان، علفهایی چون تلخه و دمگربهای چمنزار و یک سری علفهای هرز خاصی هستند. بنا به گزارش مؤسسهی آسم و آلرژی آمریکا، علفها شایعترین عامل ایجاد تب یونجهاند.
پاییز
پاییز فصل کهنهواش است که به آن آمبروسیا (Ambrosia) نیز میگویند. بیش از 40 گونه از گیاه کهنهواش در دنیا وجود دارد که بیشتر آنها در نواحی معتدل آمریکای شمالی و جنوبی رشد میکنند. کهنهواشها گیاهان مخربی هستند که بهسختی میتوان کنترلشان کرد. گردهی این گیاه، آلرژن بسیار متداولی است و علائم حساسیت به کهنهواش میتواند شدید باشد. سایر گیاهانی که در پاییز گردهافشانی میکنند، گزنه، برنجاسف (mugwort)، ترشک، سلمه تره (fat hens) و بارهنگ هستند.
زمستان
در فصل زمستان، بیشتر آلرژنهای بیرون خانه، به خواب زمستانی میروند، در نتیجه سرد شدن هوا برای بسیاری از افرادی که حساسیت دارند، آرامش و آسودگی به همراه دارد. اما همین سرمای هوا باعث میشود زمان بیشتری در داخل خانه سپری شود. اگر حساسیت فصلی دارید ممکن است به آلرژنهای داخل خانه مانند کَپَک، موی حیوانات خانگی، هیره و یا سوسک حمام واکنش نشان دهید.
آلرژنهای داخل فضای بسته را راحتتر از آلرژنهای بیرون میتوانید از محیط اطرافتان حذف کنید. برای اینکه خانهتان را از آلرژنهای رایج پاک کنید، به نکات زیر توجه داشته باشید:
· حداقل یکبار در هفته، روتختی و ملافه خود را در آب بسیار گرم شستوشو دهید.
· روی تخت، بالش و لحافتان را با کاورهای ضدآلرژی بپوشانید.
· در خانه فرش و قالی نیندازید و از مبلمان تشکدوزی شده استفاده نکنید.
· اسباببازیهای اضافی و خرد و ریزها را از اتاق کودک خارج کنید.
· نشتی شیرآلات را بگیرید و جاهای رطوبتزده را بازسازی کنید تا گسترش پیدا نکرده و کَپَک نزند.
· وسایلی را که امکان کَپَکزدگی دارند تمیز کنید مانند رطوبتسازها، کولرهای آبی، تصفیهکنندههای هوا و یخچال.
· برای کاهش رطوبت اضافی از دستگاه رطوبتگیر استفاده کنید.
حساسیت در زمانی بروز میکند که سیستم بدن بهطور اشتباه در برابر مادهای که به نام آلرژن شناخته میشود و چندان خطرناک هم نیست، از خود دفاع میکند. در حالت طبیعی سیستم ایمنی بدن در برابر باکتری و ویروس دست به کار میشود. در مواردی که آلرژی ایجاد میشود، هر زمان که ماده حساسیتزا ظاهر شود، سیستم بدن شروع به کار و جنگ میکند. در برخی موارد این ماده حساسیتزا میتواند دانه گرده و قارچ باشد. درست در همین نقطه است که درمان سرفه آلرژیک، درمان آلرژی بینی و بهطور کلی درمان کیپ شدن بینی و دیگر علائم به یک دغدغه تبدیل میگردد.
برخی از سلولهای ایمنی بدن، زمانی که در تماس با آلرژن ها قرار میگیرند، هیستامین ترشح میکنند.
در قسمتی از بدن که هیستامین آزاد میشود، علائم التهابی ظاهر میگردند و موجب تورم، قرمزی؛ خارش و خلط میشود.
معمولا تشخیص تب یونجه از تشخیص سایر حساسیتها سادهتر است. اگر علائمی داشته باشید که فقط در زمانهای خاصی از سال روی میدهند، علامتی است که نشان میدهد شما حساسیت فصلی دارید. احتمالا پزشکتان گوشها، بینی و گلویتان را معاینه و بررسی میکند تا حساسیتتان را تشخیص بدهد.
معمولا نیازی به تست حساسیت نیست. درمانی که برای انواع حساسیتها تجویز میشود، معمولا یکسان است و فرقی نمیکند چه نوع حساسیتی داشته باشید.
بهترین دارو برای تب یونجه و حساسیتهای مربوط به تمام فصول، پرهیز است. داروهایی نیز برای درمان حساسیت فصلی وجود دارد. بعضی از افراد ممکن است درمانهای جایگزین را در پیش بگیرند.
استفاده از آنتی هیستامین مانند قرص سیتریزین برای درمان حساسیت فصلی
اگر برای درمان آلرژی و رهایی از این روزهای آزاردهنده به دکتر مراجعه کنید، اولین مرحله درمان را آغاز کردهاید. قرص سیتریزین، لوراتادین، آنتی هیستامین دکونژستانت و انواع دیگر قرص آنتی هیستامین که به نامهای مختلف در داروخانهها عرضه میشوند، از معروفترین نجاتدهندههای شیمیایی حساسیت فصلی هستند. این داروها در زمان موعد یکی از حیاتیترین وسایل شخصی افراد دارای آلرژی هستند که شاید حتی از بسیاری وسایل شخصی دیگر ضروریتر باشد.
مسلماً پزشک برای رفع مشکل حاد شما استفاده از دارو را پیشنهاد میکند، ولی میتوانید بعد از آنکه کمی از شرایط اضطراری خارج شدید، توجه بیشتری به تغذیه خود داشته باشید. یکی از روشهای درمان حساسیت فصلی مصرف مواد خوراکی و میوههایی است که برای کاهش حساسیت فصلی اثرگذار هستند.
بیشتر امگا 3 بخورید
امگا 3 یک اسید چرب است و در مواد غذایی مانند ماهی، تخم مرغ، گردو، روغن آفتابگردان، تخم کدو، تخم کتان، کنجد و فندق وجود دارد. امگا 3 به اندازهای مفید است که مصرف آن در هر سنی پیشنهاد میشود و از آنجایی که دارای خصوصیات ضدالتهابی نیز هست، برای افراد دارای آلرژی فصلی باید به طور جدیتری مصرف شود. میتوانید قرص روغن ماهی را هم بهصورت آزاد ولی به میزان مشخص مصرف کنید.
از محصولات پروبیوتیک استفاده کنید
ماست و برخی دیگر از مواد خوراکی دارای باکتری پروبیوتیک هستند که موجب حفاظت از میکروبیوم روده میشود. این ماده ضد التهاب است و میتواند برای درمان حساسیت فصلی تأثیر مثبتی داشته باشد.
در برخی موارد، بروز علائم حساسیت ها به دلیل عدم تعادل در سیستم ایمنی بدن است. نقص سیستم ایمنی باعث می شود تا واکنش بدن به آلرژن هایی مانند آلودگی هوا، گرد و غبار و گرده ها شدید باشد.
مواد و خوراکی های پروبیوتیک با اضافه کردن باکتری های مفید برای دستگاه گوارش باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شوند. بهترین منبع خوراکی برای پروبیوتیک ها، غذاهای تخمیری هستند.
امروزه در کشورمان نیز محصولات پروبیوتیک از جمله ماست پروبیوتیک عرضه شده است که علاوه بر طعم دلپذیرتر، باعث سلامت سیستم ایمنی بدن و درمان علائم حساسیت فصلی می شود.
از خوردن میوههای حساسیت زا اجتناب کنید
مصرف برخی میوه و مواد غذایی میتواند آلرژیزا بوده و علائم حساسیتی را تشدید کند. مصرف این خوراکیها موجب خارش گلو و علائمی مانند عطسه و آبریزش بینی میشود. حساسیت به مواد خوراکی به این دلیل حاصل میشود که پروتئین موجود در آنها مشابه پروتئین موجود در دانه گرده است. افراد حساس به گرده افشانی گیاهان، ممکن است به خوراکیهایی مانند هویج، مغز آجیل، کرفس و هلو هم علائم نشان بدهند. کسانی که به سبزه و چمن حساسیت نشان میدهند، بعد از مصرف گوجه فرنگی، خربزه و طالبی، پرتقال و موز دچار علائم آلرژی میشوند.
برگ گزنه
برگ گزنه خواص زیادی دارد و می توان از دمنوش آن برای درمان دیابت و بهبود سلامت دستگاه گوارش استفاده نمود. یکی دیگر از فواید مصرف گزنه، تاثیر آن بر کاهش میزان هیستامین بدن در زمان بروز حساسیت است. غیر از استفاده از جوشیده برگ گزنه، برگ خشک شده آن به صورت کپسول نیز ارائه شده است و از آن برای درمان حساسیت استفاده می شود.
همچنین می توان برگ گزنه را با سایر گیاهان دارویی ترکیب کرد و دمنوشی تسکین دهنده برای علائم حساسیت آماده کرد. گاهی اوقات گزنه را با برگ نعناع و یا برگ تمشک ترکیب می کنند. این معجون برای درمان حساسیت فصلی بسیار مفید است.
مصرف خوراکی های ضد التهابی
غذاها، چای ها، دمنوش ها و ادویه هایی که خاصیت ضد التهابی دارند می توانند نقش موثری در کاهش علائم ناشی از حساسیت فصلی ایفا کنند.
تحقیقات نشان می دهد که مصرف زنجبیل خوراکی باعث کاهش تعداد عطسه ها و واکنش مثبت سلول های مغز می شود. همچنین چای سبز دارای خاصیت ضد التهابی است. این نوشیدنی حاوی کرستین و کاتچین است که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند و یک آنتی هیستامین طبیعی قوی محسوب می شوند.
نوشیدن آب
نوشیدن آب ساده ترین راه برای درمان آلرژی و حساسیت فصلی است. کاهش آب بدن عوارض جانبی بسیاری دارد. از جمله بدخلقی، احساس گرسنگی و دشوارتر شدن کاهش وزن. همچنین باعث خستگی مزمن و اختلال در خواب شبانه می شود. نفخ معده، سردرد و افزایش شدت علائم حساسیت از دیگر تاثیرات کمبود آب در بدن است. همچنین ممکن است آسیب هایی را به قلب وارد کند.
نوشیدن آب زیاد علاوه بر بهبود کیفیت سلامت بدن، باعث تسریع در تسکین علائم حساسیت فصلی نیز می شود.
بیشتر میوه و سبزیجات مصرف کنید
به غیر از موارد بروز حساسیت به مواد خوراکی که در نکته قبل اشاره شد، خوردن میوه و سبزی یکی از روشهای درمان حساسیت فصلی به شمار میرود و آن هم به دلیل آنتی اکسیدان و ویتامین سی موجود در آنها است. ویتامین سی در واقع یک آنتی هیستامین طبیعی است که به بدن در مبارزه با آلرژنها کمک میکند و از بروز علائم بیماری و حساسیت فصلی دور میدارد.
عسل بخورید
عسلی برای بدن مفید است که کاملاً طبیعی باشد. در همین عسل طبیعی هم به دلیل حضور زنبور در فرآیند آمادهسازی، میزان کمی گرده درون آن وجود دارد که تا حدی موجب مقاومت بیشتر بدن به دانه گرده میشود. البته گردهای که در عسل طبیعی دیده میشود، از گل حاصل شده و با انواع دانههای گرده موجود در درختان و سبزهزار که بیشتر افراد به آنها حساسیت نشان میدهد، متفاوت است. برای مصرف بیشتر عسل مطمئن شوید که به همان دز پایین از گرده هم حساسیت نشان نمیدهید.
سرکه سیب
در صورتی که دچار حساسیت فصلی هستید، حتما باید در کنار سایر ادویه ها و ترشیجات موجود در آشپزخانه تان از یک بطری سرکه سیب نیز نگهداری کنید. همچنین این سرکه می تواند کمک خوبی برای ضدعفونی کردن شیرهای آب و سینک باشد. سرکه سیب قادر است تا بوهای ناخوشایند ناشی از تعریق را از لباس ها بزداید، شوره سر را از بین ببرد و باعث تسکین سوزش معده شود.
سرکه سیب تاثیر بسیار مثبتی در درمان حساسیت فصلی دارد. همچنین مصرف آن باعث پاک کردن سیستم لنفاوی بدن می شود.
یک روش فوری، خوردن یک قاشق غذاخوری سرکه سیب است. اما می توان یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آبجوش حل کرد و به همراه کمی عسل میل نمود.
به مرور زمان و با گذشت سالها از داشتن حساسیت فصلی، خود فرد متوجه میشود که در چه ماه یا فصلی از سال حساسیتش آغاز میشود. درست است که نمیتوان زمان را برای نرسیدن فصل حساسیت متوقف کرد، ولی میتوان با رعایت برخی راهکارها از بروز حساسیت جلوگیری کرد و یا میزان آن را تخفیف داد.
زمان مناسب خروج از منزل را پیدا کنید
اخبار را پیگیری کنید و میزان گردههای موجود در هوا را در ذهن داشته باشید. در روزهای آلوده از خانه بیرون نروید. با دنبال کردن اخبار روز از غلظت مواد آلاینده موجود در هوا آگاهی پیدا کرده و در وضعیت ناسالم به هیچ وجه از خانه خارج نشود. ترجیحاً از ساعت 5 تا 10 صبح بیرون نروید و اگر برایتان مقدور است، کارهای بیرون از خانه را به بعدازظهر یعنی زمانی که سطح دانههای گرده پایین میآید، موکول کنید. بعد از بارش باران، بهترین زمان برای بیرون رفتن افراد حساس است.
عامل اصلی حساسیت را بشناسید
دانه گردهای که این بلا را سرتان آورده، شناسایی کنید و تا حد ممکن به فضایی که این درخت یا گیاه در آن زندگی میکند، نروید. تا حد ممکن در آن فصل به خصوص، به طبیعت و سبزهزار نروید و اگر چارهای جز رفتن ندارید، حتماً از ماسک استفاده کنید.
به نظافت خانه اهمیت بدهید
تمیز کردن خانه را بهطور مرتب انجام دهید. وجود گرد و غبار هوا روی وسایل و سطح زمین میتواند علائم آلرژی را تشدید کند. برای خشک شدن لباسهای شسته شده، آنها را در هوای آزاد پهن نکنید. درون خانه از دستگاه تهویه کننده هوا استفاده کنید تا آنچه تنفس میکنید، پاکیزه باشد. اگر استعداد حساسیتی بالایی دارید، ملحفه و روتختیهای خود را هفتهای یکبار بشویید. از فرشهایی که پرز زیادی دارند، پرهیز کنید. در طول فصل حساسیت پنجرههای خانه و ماشین را بسته نگه دارید.
برنامه دارویی را جدی بگیرید
دو هفته پیش از شروع موعد مشخص، توصیههای پیشگیری یا مصرف دارو را آغاز کنید. تزریق برخی داروها برای یک فصل کامل شما را از داشتن علائم آزاردهنده خلاص میکند داروهای ضد حساسیت در بسیاری از مواقع خواب آور هستند. اگر نمیخواهید دچار رخوت و خوابآلودگی شوید، حتماً در زمان خرید دارو از داروساز عوارض آن را جویا شوید. برای جلوگیری از التهاب میتوانید از قطرههای چشمی و بینی و البته با توصیه پزشک هم استفاده کنید.
حتما بخوانید: قرص سیتریزین | همه چیز درباره نحوه مصرف، عوارض و میزان دوز سیتریزین
بهداشت فردی را رعایت کنید
در حین حساسیت فصلی از لنز چشمی استفاده نکنید. اگر دانه گرده در زیر لنز به دام بیفتد، مشکلات بیشتری خواهید داشت. دانههای گرده فقط به لباس نمیچسبند بلکه روی مو و پوست بدن هم مینشینند. مشکل این است که این دانهها، ذرات بسیار ریزی هستند که با چشم دیده نمیشود. بعد از بازگشت به خانه و صبح بعد از بیدار شدن، دوش بگیرید و لباسهایتان را عوض کنید. این کار به کاهش حساسیت فصلی کمک میکند. شستن صورت و مو در اولویت قرار دارد.
رطوبت محیط را کم کنید
قارچ در شرایطی که رطوبت و دمای محیط بالا باشد، رشد بهتری دارد. از آنجایی که قارچ یکی از عوامل حساسیتزا است، موجب افزایش مشکلات آلرژیک میشود. در روزهای بارانی که رطوبت هوا بیشتر میشود، ذرات قارچ ظهور پیدا میکنند. پس سطح رطوبتی محل زندگی را پایین نگه دارید.
از استرس جلوگیری کنید
شاید برایتان جالب باشد که استرس حتی در بروز علائم حساسیت فصلی هم شما را رها نمیکند. مدیتیشن و انجام فعالیتهایی که سطح استرستان را کم میکند، اگر هم باعث کاهش حساسیت فصلی نشود، حداقل سلامت بدنتان را حفظ میکند.
از لوازم غیرضروری و معطر استفاده نکنید
استفاده از عطر یا هر چه رایحه اضافی را در خانه پخش میکند مانند شمع و عود، میتواند برای حساسیت فصلی مضر باشد. حداقل در طول زمانی که حساسیت فصلی به سراغتان میآید، از این مواد خوشبوکننده در خانه دوری کنید. عروسکهای پشمالو بامزه هستند و البته محبوب همه! ولی باید بدانید که آنها منبع اصلی جذب گرد و غبار و مواد حساسیتزایی مانند دانه گرده به شمار میروند. حداقل در فصل حساسیت این عروسکها را از جلوی چشم دور کرده یا به خیریهها اهدا کنید.
با کلر بجنگید
هوا گرم شده است و تب شنا کردن و استخر روز به روز داغتر میشود. ولی نکته منفی در مورد استخر وجود کلر آب است. این ماده هم برای آلرژی مضر است و میتواند اوضاع را وخیمتر کند. گاز کلر تأثیری مانند دود دارد. استخرهای سرپوشیده شرایط بدتری نسبت به استخرهای روباز دارند چرا که گاز کلر در فضای کوچکی محبوس میشود.
از کالای خواب غیرطبیعی استفاده نکنید
در مورد مواد پر شده درون بالش، لحاف و تشک تحقیق کنید. برخی از آنها از پر طبیعی پرندگان ساخته شده است، در این حالت شکستن پرهای درون رختخواب و خرد شدن آن باعث بروز حساسیت میشود. برای افراد حساس، بهتر است از الیاف مصنوعی مانند پلیاستر استفاده شود.
ایمونوتراپی
ایمنی درمانی یا ایمونوتراپی روشی است که برای درمان برخی از بیماری ها مانند سرطان و حساسیت به کار گرفته می شود. این روش همانند واکسن عمل می کند. به این صورت که مقدار بسیار کمی از آلرژن ها را وارد بدن می کنند. بدین ترتیب سیستم ایمنی بدن برای مقابله با حساسیت های وسیع تر آماده می شود. همچنین ایمونوتراپی برای درمان حساسیت با روش سرکوب سیستم ایمنی نیز انجام می پذیرد.
اجتناب از عوامل حساسیت زا
بدون شک بهترین روش برای پیشگیری از ابتلا به حساسیت فصلی، دوری از عواملی است که باعث بروز حساسیت می شوند.
استفاده از ماسک برای حضور در محیط بیرون از خانه می تواند تا حدی از ورود آلرژن ها به دستگاه تنفسی جلوگیری کند. اما طبق تحقیقات انجام گرفته در سازمان حفاظت زیست محیطی آمریکا، آلودگی هوای خانه تا 5 برابر بیشتر از بیرون است. بنابراین برای مقابله با آلودگی هوای خانگی باید از راه حل های بهتر و مطمئن تری استفاده کرد.
گرد و غبار، دود ناشی از پخت و پز، بوهای نامطبوع، ترکیبات آلی فرّار و سایر آلاینده های موجود در هوا باعث آلودگی هوای خانه می شوند. استفاده از دستگاه تصفیه هوا می تواند این آلودگی ها را بطور کامل از بین ببرد.
کلام آخر: مواردی که در بالا به شما با عنوان راه هایی برای درمان آلرژی به روش خانگی معرفی شدند، می توانند در کاهش و بهبودی این مشکل بسیار تاثیر گذار باشند. می توانید برخی از این موارد را انتخاب کنید و در طی مدت زمان کوتاهی استفاده کنید تا تاثیر شگفت انگیز این موارد را احساس نمایید.